100 lat Adam Śmietański

Fundacja 2.8, Związek Polskich Artystów Fotografików Oddział w Opolu oraz Muzeum Śląska Opolskiego zapraszają 8 grudnia 2019 r. o godzinie 16:00 na spotkanie pt. „100 lat Adam Śmietański”, które poprowadzi Bogna Szafraniec.

O Adamie Śmietańskim mówiliśmy dużo w ciągu ostatnich trzech lat. Jednak – jak wielokrotnie podkreślaliśmy – to jeden z tych artystów, o których można rozmawiać nieustannie, tym bardziej, że wciąż odkrywamy nowe wątki, pojawiają się nowe fotografie, które do nas trafiają lub te, które wydobywamy w procesie postępującej ciągle digitalizacji.

Pomysł stworzenia strony internetowej www.adamsmietanski.pl poświęconej Adamowi Śmietańskiemu, jednemu z ważniejszych fotografów działających w Opolu po wojnie, zrodził się w Fundacji 2.8. Był wynikiem wcześniejszej współpracy fundacji z Muzeum Śląska Opolskiego przy organizacji wystawy Adam Śmietański. Fotografie. Nie bez wpływu na tę koncepcję pozostawał także fakt, iż w 2019 roku przypada setna rocznica urodzin artysty. Dzięki staraniom Fundacji 2.8. oraz Muzeum Śląska Opolskiego, przy finansowym wsparciu Urzędu Miasta Opola udało się ten pomysł zrealizować.

Adam Śmietański należał do grona artystów kontynuujących tradycyjne formy fotografii wynikające przede wszystkim ze strategii piktorializmu. Szczególnie we wczesnych pracach zainteresowanie to jest bardzo wyraźne, o czym świadczyć może między innymi jego pierwsza wystawa indywidualna w Poznaniu w 1952 roku. Nigdy nie związał się z – rozwijanym w Polsce po II wojnie światowej – nurtem neoawangardy. W latach 50. włączył się w dokumentację tzw. Ziem Odzyskanych, ściśle współpracując w tym zakresie z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym. W latach 60. raczej kierował swoje zainteresowania ku fotografii reporterskiej i dokumentacyjnej, tworząc wiele interesujących opisów społeczeństwa. Na uwagę zasługują jego zdjęcia wykonane w opolskich zakładach pracy, serie dokumentujące architekturę opolskich miast i miasteczek (najczęściej wykonywane na zlecenia), czy cykl fotografii wykonywanych dzieciom. Bardzo ciekawe są zdjęcia z licznych podróży Śmietańskiego po Europie i Bliskim Wschodzie, wśród których wyróżniają się serie portretów.

Muzeum Śląska Opolskiego od połowy lat 90. ubiegłego wieku gromadzi zdjęcia Adama Śmietańskiego. Do 2014 roku był to jednak zbiór niewielki. Uważano nawet, że spuścizna artysty uległa zniszczeniu. Jego nieliczne prace znajdowały się w kilku instytucjach muzealnych oraz zbiorach prywatnych. O istnieniu większości zdjęć mogliśmy dowiedzieć się jedynie z reprodukcji zamieszczanych w licznych publikacjach oraz ze spisów w katalogach jego wystaw. Zła passa została przerwana kiedy w grudniu 2014 roku do Muzeum Śląska Opolskiego trafiło ponad 7500 negatywów fotografii, których Adam Śmietański był autorem oraz ponad 400 jego prywatnych zdjęć. Efektem blisko trzyletnich prac związanych z opracowaniem i digitalizacją zbioru była pierwsza duża retrospektywna wystawa prac artysty pt. Adam Śmietański. Fotografie. Wystawa miała kilka odsłon. Oprócz ekspozycji w Muzeum Śląska Opolskiego, w nieco zmodyfikowanej formie prezentowana była w Muzeum Regionalnym w Głogówku oraz w Powiatowym Muzeum Ziemi Głubczyckiej. W 2020 roku planowane jest otwarcie wystawy w Muzeum Ziemi Prudnickiej.

Prezentowane na stronie www.adamsmietanski.pl fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Śląska Opolskiego. Pomysłodawcą oraz osobą odpowiedzialną za techniczne opracowanie fotografii jest Sławoj Dubiel. Autorką zamieszczanych na stronie tekstów oraz biogramu artysty jest dr Bogna Szafraniec. Strona została zaprojektowana przez Kamila Pieśniewskiego.

OFF laureatem Nagrody Kultury Miasta Opola w kategorii „Wydarzenie kulturalne w mieście”

Dziękujemy!
Jest nam niezwykle miło poinformować, że podczas gali wręczenia Nagród Miasta Opola za osiągnięcia w dziedzinie kultury byliśmy nominowani jako „Wydarzenie Kulturalne Roku 2019″. Już sama nominacja była dla nas wyróżnieniem, ale decyzją kapituły wygraliśmy!!!

Dziękujemy za nagrodę, to niezwykle motywujące do dalszego działania i obiecujemy że będziemy się starać aby nasz festiwal był zawsze mocną marką Opola i Opolszczyzny w Polsce.

Dziękujemy naszym partnerom za pomoc, wsparcie i przestrzenie: Miejska Biblioteka Publiczna, Muzeum Śląska Opolskiego, Galeria Sztuki Współczesnej, Filharmonia Opolska, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, Wydział Sztuki UO i miastu Opole. Bez was nie byłoby nas!

Dziękujemy naszym cudownym artystką i artystom, którzy odpowiadają na nasze zaproszenia, przyjeżdżają do Opola ze swoimi pracami, historiami i książkami. Zakochują się często w naszym mieście i chętnie do nas wracają.

Dziękujemy naszym przyjaciołom, którzy pomagali nam na różnych polach i robią to od lat za zwykłe “dziękuję”: Joanna, Aga, Marek, Rafał, Grzegorz, Marek, Grzegorz, Piotrek, Tymek, Marcel, Emilia, Grzegorz, Aneta, Artur, Jacek
Ta nagroda jest też wasza!!!

Gratulujemy wszystkim nominowanym w naszej kategorii, to był zaszczyt.

Sławoj Dubiel, Sławomir Mielnik, Michał Grocholski

Fundacja 2.8 organizator Opolskiego Festiwalu Fotografii

9. Opolski Festiwal Fotografii

9. Opolski Festiwal Fotografii „Czas utrwalony”

4.10. – 9.11.2019 r.

Główny organizator: Fundacja 2.8, projekt współfinansowany przez Miasto Opole 

Otwarcie festiwalu w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Opolu w piątek 4 października o godz. 17:30 

Główne prezentacje festiwalowe, spotkania oraz prezentacje książek odbędą się w Muzeum Śląska Opolskiego, Galerii Sztuki Współczesnej oraz Miejskiej Bibliotece Publicznej 18 i 19 października, szczegóły na stronie offoto.pl

Kuratorzy festiwalu: Sławoj Dubiel, Michał Grocholski, Sławomir Mielnik, Marek Szyryk 

9 Opolski Festiwal Fotografii

Czas utrwalony

Dzięki fotografii możemy jako jej autorzy czy widzowie doświadczać i przeżywać chwilę obecną, całą tą prostą bądź skomplikowaną rzeczywistość. W to medium wpisany jest również genotyp zatrzymania i utrwalania czy przypominania a wręcz odkrywania części sytuacji i nie zauważonych wcześniej momentów czy szczegółów. Fotografie mają pokazywać prawdę, ale ta naniesiona na płaską kartkę papieru, stwarza swój własny, autonomiczny świat. Utrwalamy coś, co od razu przynależy do przeszłości. „Widzimy” to, co już nie istnieje, przeminęło, zmieniło się. Jak światło gwiazd, które dociera do nas, podczas gdy same one już w tej kosmicznej otchłanią mogą nie istnieć.

Ten Czas utrwalony w obecnej dziewiątej edycji festiwalu zinterpretują zaproszeni autorzy.

Krzysztof Miller w swoim cyklu fotografii Rok 1989 – da nam okazję do poznania bardzo ważnego czasu w historii Europy Środkowej, który w tamtym, tytułowym roku przyniósł tak wiele zmian. Miller jako początkujący wówczas fotoreporter zapisywał prawdę czasu, nie tylko o przemianach w Polsce – pierwszych spotkaniach, które doprowadziły do obrad Okrągłego Stołu i w konsekwencji pierwszych wolnych wyborów, ale również o przełomowych wydarzeniach, które miały miejsce w wielu krajach Europy Środkowej. Oprócz rejestrowania wielkiej polityki nie zapominał kierować obiektywu na pozornie drobne sprawy czy na zwyczajnych ludzi – na ich twarze i rysujące się na nich emocje.

Adam Tuchliński – fotograf współpracujący z magazynami Forbs, Newsweek czy Playboy, zaprezentuje zestaw fotografii pt. I Love You All the Time. Jego portrety będą patrzeć na nas bez wsparcia literackiego tekstu, ale w związku z tym, że wobec wizerunku twarzy nie jest się pozbawionym emocji, bo ludzka twarz potrafi ją wywołać, czasem coś nam przypomnieć, możliwe, że wzruszyć – to nie pozostawią nas obojętnymi.

Fotografia to nie tylko powierzchnia błyszczącej odbitki. Czasem są to ludzie, którzy żyją i mają swoje historie i swoje problemy do opowiedzenia. Krzysztof Gołuch często zwraca uwagę w swojej fotograficznej pracy na osoby niepełnosprawne. Jego zestaw – Hotel jest serią wysublimowanych plastycznie fotografii zrealizowanych w zakładzie aktywizującym osoby niepełnosprawne, gdzie ludzie ci, pod opieką kadry pomagają w prowadzeniu funkcjonującego hotelu. Prosta, zwykła praca zaciera różnice między ludźmi pokazując życie wypełnione sensem i spełnieniem zawodowym obleczone przez autora w piękno fotografii, w jej wrażliwość na światło i na plastyczność formy. 

Alexander Michała Siarka to fotograficzny dokument o próbie wykucia nowego mitu narodowego Macedonii. Prezentowane fotografie skłaniają nas do refleksji na temat relacji władzy, krajobrazu i tożsamości narodowej. Szczególnie mocno wybrzmiewa pytanie o krajobraz – czy przynależy on jeszcze do swojego świata Przyrody czy już do Kultury będąc anektowany przez politykę. Populistyczny rząd zbudował i następnie zdemontował fasadowe, betonowo-gipsowe pomniki ze swojej wymyślonej historii. Siarek pokazuje tworzenie nowych, narodowych mitów, a następnie demaskuje cynizm polityków, którzy w imię sprawowania władzy sami nie wierzą w to co robią, co powoduje upadek tego wielkiego populistycznego projektu narodowego. To fotografia, która swoją formą i fotograficznym przekazem obnaża mechanizm budowania nowych mitologii.

O krajobrazach skażonych przez historię opowiada również, choć w zgoła inny sposób Hubert Humka. Pozornie neutralny czy wręcz idylliczny krajobraz na fotografiach staje się sceną strasznych, traumatycznych wydarzeń. Czy odciskają one na nim swój ślad? Co to zmienia w jego doświadczaniu i postrzeganiu? Death Landscapes to zapis niewzruszonego pejzażu. Fotografia pomaga odkryć w nim rysy, pęknięcia, a nawet fizyczne blizny. Humka prześledził różne wydarzenia, które je pozostawiły – i te zbiorowe, jak bitwa wojenna czy zamach terrorystyczny, czy tragedie dotykające pojedynczych osób – ofiar seryjnego mordercy. Choć niewykluczone, że paradoksalnie jest to opowieść o człowieku – o jego ciemnej, mrocznej stronie duszy, a te fotografie zbliżają się do pokazania prawdy o tej duszy poprzez zapis konkretnych, wybranych miejsc i krajobrazów.

Tytus Grodzicki zaprezentuje fotografie pt. Deglet Nour. Wysmakowane, czarno – białe fotogeniczne zdjęcia nie pokazują Algierii taką jaka jest znana turystom, lecz są zapisem przeżyć, wizualnych odkryć i wspomnień autora. Grodzicki podpatruje ludzi, ich codzienne zajęcia i obecność w afrykańskiej scenerii. Interesująca prawda codzienności nie tylko zaciera różnice kulturowe między ludźmi, ale jest wysmakowaną ucztą dla wzroku oglądającego. Impulsem do powstania tego zestawu fotografii były: drobne radości, ludzka wspólnota, piękno człowieka i relacje między tymi wszystkimi elementami. 

Część fotografów i dziennikarzy ma swoją misję do wypełnienia. Ich zadanie to dać świadectwo prawdzie i w miarę bezstronnie informować, bo tylko tyle pojedyncze jednostki mogą zrobić. Wystawa 11.41 Michała Łuczaka to dokument utrwalający świat, który powstał po wielkim trzęsieniu ziemi w Armenii. Łuczak fotografując miasto Spitak odkrywa na swoich zdjęciach kolejne warstwy znaczeń i traum, którymi wypełnione jest, szybko i byle jak odbudowane miasto. To fotografia o tragedii ludzkiej i tragedii pejzażu. Uczciwa, głęboka, pokazująca też mocne trwanie ocalałych, którym rzeczywistość nie pomaga – mocny dokument o wielkiej katastrofie i swoistym pięknie zawartym w drobiazgach, detalach, również o tym jak można jednak żyć po końcu wszystkiego.

Aury śladów Tomasza Walczaka zabiorą nas w podróż po tajemniczych miejscach, które mają dla niego niezwykłe, fotograficzne znaczenie. Zdjęcia z tego cyklu zarejestrowane są na materiale Polaroid, który uwydatnia ich specyficzną magię. Przez fizyczną charakterystykę tego materiału, który powoli degraduje się, wpisują się w filozoficzną zadumę nad przemijaniem, nietrwałością i kruchością rzeczy, ludzi i świata.

Sławomir Mielnik przedstawiając swoje fotografie zatytułowane 20 udowadnia, że najważniejszy w jego fotografii jest Człowiek. Ten reporterski dorobek autora wypełniają fotografie przestawiające najzwyklejsze ludzkie bytowanie, banalną codzienność, sytuacyjne scenki pełne humanistycznego humoru, chwile tragiczne i podniosłe.

Marta Rybicka w projekcie Under wprowadzi nas w oniryczną fotografię wykonaną współczesnym telefonem komórkowym z wybraną przez autorkę aplikacją do nadawania fotografiom określonej, zaprogramowanej wcześniej estetyki. Autorka zagłębia się pod ziemię, w przestrzenie metra z uwagą śledząc fantasmagoryczne, często nierozpoznawalne ludzkie postacie zatopione w mroku – samotne jak i szukające bliskości i drugiego człowieka.

Laureatem corocznego konkursu pod hasłem Pokaż się został Adam Żądło z projektem Opuszczona wieś. To nastrojowa fotografia anektująca przestrzeń realizmu magicznego.  To również subiektywna opowieść o duchowym związku człowieka i zwierzęcia, a w sumie o szeroko pojętych więziach i ich utracie. 

Na wystawach towarzyszących zaprezentują się laureaci Fotomaratonu opolskiego i Opolskiego Towarzystwa Fotograficznego. Swoje wystawy będą również mieli: Fotoklub Opole, Wydział Sztuki Uniwersytetu Opolskiego i studenci Szkoły Filmowej z Łodzi.

Marek Szyryk

Sławoj Dubiel – „może morze”, Galeria Za Szafą

Związek Polskich Artystów Fotografików, Okręg Dolnośląski

Galeria Za Szafą

Wrocław, ul. Św. Marcina 4

Sławoj Dubiel –„może morze”

Wystawa fotografii

7–30.06.2019 r. 

wernisaż: 7.06.2019, godz. 18.00

może morze – wystawa fotografii Sławoja Dubiela

może morze – wystawa fotografii Sławoja Dubiela
15 stycznia 2019 (wtorek), godz. 18:00
Fotogaleria MBP, ul. Minorytów 4 

Wystawę można oglądać do 9 lutego 2019

Fotografia Marek Maruszak

Fotografia
Marek Maruszak
12.01-10.02
Galeria Sztuki Współczesnej
pl. Teatralny 12

wernisaż: piątek 11.01 godz. 18.00
wstęp wolny

_______________________________________
Marek Maruszak
_______________________________________
Urodzony w 1952 roku w Opolu. Fotografią zarażony od pół wieku. Zawodowo związany niestrudzenie od początku lat siedemdziesiątych. Przez dwadzieścia lat dokumentował zabytki dla Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu. Równolegle współpracował z miesięcznikiem społeczno-kulturalnym OPOLE. Od 1992 roku uprawia wolny zawód fotografa, współpracując z agencjami i wydawnictwami w kraju i za granicą, z czego jest bardzo zadowolony. Autor ośmiu albumów fotograficznych i współautor ponad dwudziestu innych, głównie o tematyce śląskiej. Uczestniczył w ponad pięćdziesięciu wystawach zbiorowych, autor piętnastu wystaw indywidualnych w kraju i poza jego granicami. Trochę różnych nagród i wyróżnień, ale bez przesady. Prace fotograficzne trafiły do galerii i muzeów w Austrii, USA, Niemczech i gdzieś tam jeszcze. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików od 1991 roku. Nieustający entuzjasta klasycznej fotografii czarno-białej, nie stroni jednak od najnowszych technologii, ale z umiarem. Chętnie powtarza motto fotografa Garry Winogranda: „Fotografuję, żeby się przekonać, jak to będzie wyglądało na zdjęciu”.

„Miejsca – Fotografie”, Ewa Andrzejewska, Wojciech Zawadzki

• 

WASZE AMERYKI

Wykład prof. Marka Szyryka. Seminarium „PAMIĘĆ I FOTOGRAFIA” poświęcone Ewie Andrzejewskiej i Wojciechowi Zawadzkiemu.

Jelenia Góra 13 października 2019 r.

Ewa Andrzejewska i Wojciech Zawadzki. Nieczęsto się zdarza wspólne życie dwójki fotografów. Dojrzałych artystów, z określonymi, opracowanymi koncepcjami. Z obopólną fascynacją fotografią, klasycznym podejściem do naświetlania i wykonywania odbitek. Ze wspólną ciemnią w domu. Splecione razem: życie, małżeństwo i wiele inicjatyw fotograficznych stworzyło niezwykłą, uzupełniającą się wspólną i osobną historię. Byli razem, ale każde z nich, co jest niezwykłe, tworzyło odrębną, różną i osobistą fotografię.
Wojciech Zawadzki urodził się we Wrocławiu. Od dzieciństwa wykazywał zainteresowanie fotografią, a mimo to, że jego ojciec był członkiem Lwowskiego Towarzystwa Fotograficznego, fotografii uczył się sam metodą prób i błędów. Podczas studiów geograficznych na Uniwersytecie Wrocławskim otrzymał część likwidowanych zbiorów z lokalnej biblioteki zawierających roczniki miesięcznika Fotografia. To zaczęło budować jego fotograficzną świadomość a także było źródłem informacji o wystawach, artystach i wskazówkach technologicznych. Kolejnym krokiem na fotograficznej drodze była praca w laboratorium fotochemicznym Instytutu Automatyki Systemów Energetycznych we Wrocławiu, w którym zgłębiał tajniki pracy ciemniowej a także eksperymentował ze światłem fotografując tamtejsze maszyny. Poza miesięcznikiem Fotografia Zawadzki wymieniał szwajcarską Camera jako swoje źródło wizualnej wiedzy. Niewątpliwie na jego twórczość miały wpływ również takie nazwiska poznawane w albumach fotograficznych jak Weston, Adams, Evans, White, Siskind czy Sudek. To od tych twórców wywodzi się obrazowanie rzeczywistości w sposób jak najbardziej obiektywny i realistyczny. Zawadzki w swojej twórczości do końca pozostał wierny założeniom amerykańskiej czystej fotografii (straight photography) z jej szacunkiem dla prawidłowo naświetlonego negatywu oraz niemanipulowanej odbitce fotograficznej. Zawadzki dużym szacunkiem darzył Kryspina Sawicza, który wprowadził do Wrocławskiego Towarzystwa Fotograficznego. Z fotograficznego punktu widzenia Sawicz był ważną postacią, którego wystawa Ontogeneza pokazywana w 1975 r. we wrocławskiej Galerii Foto-Medium-Art wywarła duży wpływ na Zawadzkiego. Również w wywiadzie z Krzysztofem Jureckim wspominał: „Marek Trzeciakowski przedstawił mnie – młodego człowieka, Kryspinowi Sawiczowi, który miał ogromną wówczas świadomość fotografii i to on uchronił mnie od meandrów zaściankowości ówczesnej fotografii polskiej. Miał książki i wiedzę. One pozwoliły mi znaleźć własną drogę”[1]
Studium tatrzańskiej przyrody Sawicza zrealizowane w latach 1972-73 swoją tematyką i formą bliskie było fotografii amerykańskiej grupy F 64. W fotografii pejzażowej nie chodziło tym twórcom o pokazanie pejzażu jako takiego, ale żeby za jego wizualną emanacją docierać do stanów duchowych twórcy.
Kolejnymi ważnymi postaciami na drodze Zawadzkiego byli: Zbigniew Saniewski – filozof artystycznie związany z neoawangardą oraz Jerzy Olek, który prowadząc galerię F – M – A organizował do wielu spotkań, dyskusji i wystaw. Olek w 1978 r. powołał Seminarium F – M – A, gdzie obok prezentacji członków Seminarium zapraszał także innych artystów – jednym z nich był Zawadzki. Zrealizował on dwie wystawy indywidualne w galerii “Foto – Medium – Art”: Przedmiot (1978) oraz Re – media (1979). Ta druga prezentowała zdjęcia sprzętu fotograficznego – aparatów, obiektywów, wkładów do aparatu Polaroid. Wszystkie obiekty przedstawione zostały w jednakowym, równym świetle, na takim samym tle. Aparat znajdował się na wprost przedmiotów a każdy pojedynczy obiekt był fotografowany z różnych stron. Na zdjęciach zmieniało się jego położenie względem aparatu rejestrującego, np. aparat fotograficzny widzimy na wprost, z tyłu, z boku, z obiektywem zwróconym ku górze. Fotografie te są rejestracją środka rejestracji – fotografowanie medium za jego pomocą. Zawadzki nawiązuje tym do koncepcji Marshalla McLuhana, w której The medium is the message (Medium jest przekazem). Fotografia zrealizowana w podobnej koncepcji wizualnej pojawiła się w twórczości Zawadzkiego wiele lat później, na początku 2000 roku, kiedy to zrealizował zestaw fotografii Alicja w krainie czarów. Już bez dookolnej penetracji, na szarym tle, w studyjnym oświetleniu, egzystują martwe natury poukładane z narzędzi chirurgicznych, które grają tu najważniejszą rolę, a także towarzyszą im kamienie, liście, gąbki i inne przedmioty.
Nie sposób nie zauważyć wczesnych prac Zawadzkiego z okresu fotomedialnego, z uczestnictwa w grupie Zespół Roboczy 4+ oraz z początków tzw. fotografii elementarnej. Wspomniany wcześniej Zbigniew Saniewski był animatorem grupy Zespół Roboczy 4+. W krótkim okresie działalności grupa zrealizowała dwie wystawy w galerii “Foto – Medium – Art”: pierwszą w lipcu 1980 roku pod tytułem Światło i drugą Aspekty przestrzeni w 1982. Pierwsza realizacja podejmowała temat charakteru zjawisk świetlnych i światła jako obiektu znajdującego się na zdjęciach. Na tej wystawie Zawadzki pokazał fotografie ukazujące szklaną płytkę, przez którą przenika promień światła. Zaprezentowane na wystawie zdjęcia, w myśl autora, pozbawiają światło funkcji pokazując je jako przedmiot fotografii. Zawadzki zrealizował tę zakładaną koncepcję posługując się szklaną płytą ustawiona pod odpowiednim kątem.
Z tak zwaną fotografią elementarną kontakt Zawadzki miał od samego początku. To na początku lat osiemdziesiątych, we wrześniu 1983 roku, odbył się plener w schronisku “Samotnia” w Karkonoszach. Wzięli w nim udział fotografowie “o kontemplacyjnej postawie i takim stosunku do fotografii”[2] w tym m. in. Zawadzki, Konopka, Lech, Byrczek, Adam Lesisz, Jan Bortkiewicz. Podczas pleneru odbyło się także sympozjum o tematyce górskiej. Efektem pleneru była wystawa pt. “Karkonosze”, która odbyła się we wrześniu 1984 r. w Galerii Sztuki Współczesnej w Jeleniej Górze. W katalogu do wystawy Olek wyjaśnił założenia i koncepcje fotografii elementarnej, która wkrótce została uzupełniona o wystawy fotografów z nurtu fotomedialnego i inscenizacyjnego, co doprowadziło do odejść z kręgu fotografów skupionych wokół galerii F-M-A i rozmycia się założeń elementaryzmu.

Fotografia wykonana w górach jest dużą częścią dorobku fotograficznego Zawadzkiego. Myślę, że górski pejzaż był tym samym czym był dla Edwarda Westona – „czymś więcej”. Weston napisał przy okazji wystawy w Museum of Fine Arts w Huston, że: „zobaczyć przedmiot sam w sobie i ukazać jego strukturę, bezpośrednio, bez mgły impresjonizmu – to jest istotą fotografii”. Zawadzki był autorem kilku cykli: w latach 1975 – 1983 były to Karkonosze, w 1986 – 1987 Dedykując żyjącym i nieżyjącym grafikom, w 2000 – 2005 Miejsce kamienia i pomiędzy1998 – 2006 Moje hieroglify. Wszystkie fotografie górskie wykonane przez Zawadzkiego mają jedną cechę wspólną – nie są fotografiami turystyczno – krajoznawczymi. W jednym z tekstów załączonych do katalogu Biennale Fotografii Górskiej Zawadzki zwraca uwagę, że jest fotografem świadomym swojego medium, a dopiero później osobą, która chodzi po górach i wykorzystuje umiejętność fotografowania do uchwycenia konkretnego tematu. Świadomość możliwości fotografii, zdolności kreowania i własna wrażliwość była dla niego dużo ważniejsza niż chodzenie po górach. Fotografie te charakteryzuje duża głębia ostrości oraz ilość detali. W przypadku każdej fotografii duże znaczenie ma odpowiednio dobrany kadr, który definiuje „czarna ramka” – granica obrazu. Zamyka ona w kadrze dany motyw, jednocześnie wskazując, że obraz został zarejestrowany na materiale odpowiedniego formatu, nie został poddany kadrowaniu w trakcie wykonania odbitki i wskazuje tym samym świadomość wyboru kadru przez autora. Zawadzki fotografował naturę nadając jej nowy kształt i porządkował wybrane fragmenty rzeczywistości według własnej koncepcji. Każdy z motywów fotografował w takich warunkach atmosferycznych, które miały znaczenie w kontekście plastyki obrazu. Wybierał światło rozproszone, które powodowało równomierne i miękkie rozłożenie. Zawadzki z dużą świadomością dokonywał wyboru konkretnego motywu w odpowiednim miejscu i czasie. Wybierał tą a nie inną porę dnia, to a nie inne oświetlenie oraz kadr. Fotografował zawsze z dużą głębią ostrości, niezależnie czy plan był szeroki czy był detalem. Świadczyło to o głęboko przemyślanej koncepcji na swoje fotografie, ponieważ każdy element znajdujący się na fotografii miał swoją rolę i był istotnym elementem składowym budującym obraz. Wszystkie te wymienione cykle „górskie” mają bardzo zbliżony charakter wizualny. Wyjątkiem jest cykl Dedykując żyjącym i nieżyjącym grafikom, w którym zdecydowanie przeważa detal. Wyjaśnia to tytuł projektu: fotografie dedykowane są grafikom, a zaprezentowane na fotografiach detale górskie układają się w często abstrakcyjne kształty. Wybrane fragmenty natury sfotografowane są w sposób zaburzający ich naturalną skalę. Jest to celowe działanie, które pozbawia realności danego obiektu i prowadzi w świat abstrakcyjny. Zawadzki abstrakcję budował z kilku płaszczyzn: układu kamieni, padającego na nie światła, wydobytej faktury, pełnej ostrości obrazu. Taka postawa jest również charakterystyczna do wspominanej już wcześniej tradycji fotografii amerykańskiej z lat trzydziestych XX wieku. Dobieranie planów, motywów, kadru i światła jest nieodzownym i bardzo ważnym etapem pracy. Proste fotografie natury mają uaktywnić u widza sferę emocjonalną i skłonić do refleksji.
Sam wspominał: „Od tego momentu (wystawa Karkonosze 1984) można datować – to mój prywatny pogląd – nową historię fotografii Karkonoszy. Pojawiła się ekipa fotografów, którzy zaczęli zaznaczać swoimi fotografiami pewną inną sytuację. Nie byli ilustratorami gór. Góry stanowiły wyłącznie inspirację. To, że nie pojechali na Kaszuby, na Mazury, czy choćby w Tatry, to przypadek. Ta ekipa zaświadczała o swoim stosunku do fotografii a Karkonosze były pretekstem. Każdy plener jest jedynie prowokacją do powstania obrazu. Fotograf pokazuje przede wszystkim siebie w fotografii. (…) Ten teren z jednej strony dla fotografa obojętny, z drugiej strony był niesłychanie atrakcyjny. Musiał być obojętny, żeby zajmować się fotografią, formą, elementami graficznymi, które funkcjonują na obrazie fotograficznym i nie jest istotne, czy jest to Samotnia czy Smogornia, schronisko pod Śnieżką czy Śnieżka”[3]. Wojciech Zawadzki fotografował w górach 42 lata. Stopniowo coraz mniej, ale na cyklicznych plenerach i wyjazdach w Tatry wciąż „dofotografowywał” poszczególne ujęcia.
Po wielu rozmowach z Zawadzkim na temat fotografii, w tym „górskiej”, najtrafniejsze wydają mi się słowa cytowanego wcześniej Edwarda Westona – „Nie poszukuję ani wyjątkowej gry światła słonecznego, ani nastroju, ani mgły po to, by dać zadowolenie widzowi. Poszukuję wielkiej tajemnicy rzeczy, próbuję ukazać rzeczywistość znacznie „czyściej” i „mocniej”, niż może ją zobaczyć większość ludzi. Nigdy nie byłem opanowany przez jakąś filozofię nawet przez swoją własną. Fotografuję to, co mnie ekscytuje. Nie interesują mnie niezwykłe przedmioty i wyszukane techniki. Pracuję wyłącznie z potrzeby „dotknięcia” istoty rzeczy.

Drugim z trzech dużych, ważnych cykli Zawadzkiego jest zatytułowany Olszewskiego 11. Realizowany przez trzydzieści lat jest niezwykle spójnym wizualnie zestawem fotografii. W 1975 r. zaczął fotografować, otoczony ogrodem, swój rodzinny dom we Wrocławiu. Ostatnie fotografie tego cyklu pochodzą z 2006 roku (po 1996 roku Zawadzki włączał kolejne fotografie do zestawu. Dziesięć lat później postanowił zakończyć projekt), a zestaw nosi tytuł Olszewskiego 11 (od adresu) choć wystawiany był także pod tytułem Miejsce i Czas (Centrum Sztuki Współczesnej, Zamek Ujazdowski, 1996). Na cykl pt. Olszewskiego 11 składa się około sześćdziesięciu czarnobiałych fotografii wykonanych kamerą wielkoformatową. To swego rodzaju sentymentalna podróż fotografa do domu rodzinnego, w którym urodził się, wychował i zaczął uczyć się fotografii. Po latach wrócił tam z aparatem wielkoformatowym by zapisać na negatywach emocje i refleksje związane z tym miejscem. Na fotografiach nie pojawiają się ludzie, można dostrzec tylko ślady ich obecności: rozstawione krzesła w ogrodzie, zgaszone papierosy w popielniczce. Rzeczy pozostawione są same sobie, żyją własnym życiem i w konkretnym momencie zostały sfotografowane. Każde miejsce było zatem dla niego poruszające. Każdorazowa wizyta wyzwalała w nim nowe emocje i powodowała, że znajdował kolejne miejsca i motywy, które rejestrował. Powrót do domu rodzinnego mógł wynikać z poczucia tej straty. Dodaje to dodatkowego charakteru tym zdjęciom sprowokowanych tęsknotą za domem rodzinnym i wspomnieniami z nim związanymi. Każdorazowy powrót do tego miejsca to kolejne fragmenty przestrzeni, w których fotograf zatrzymywał się, jak gdyby odkrywając nowe światy w tym jednym świecie domu i ogrodu. Ilość fotografii w cyklu – sześćdziesiąt, pokazuje przez swoją ilość jak magiczne, interesujące fotograficznie i bogate w znaczenia jest to miejsce. Zawadzki fotografując dom i ogród wyodrębnił to miejsce z miasta. Poprzez zdjęcia ogrodu, sadu, budynków gospodarczych sąsiadujących z domem, takich elementów jak drabina, wiaderka, porzucona, rozsypująca się walizka ma się wrażenie jakby posiadłość znajdowała się gdzieś z dala od miasta. Ważny jest tu sposób obrazowania, kadrowania, dzięki któremu autor zupełnie odcina posiadłość od sąsiadujących domów, wycina ją z miasta, ogradza drzewami. Podkreśla to osobisty charakter miejsca; dla fotografa liczy się tylko to miejsce, na nim w pełni skupia swoją uwagę. Jeszcze jedną ważną rolę odgrywa w tych fotografiach światło – mianowicie tworzy określoną aurę i klimat miejsca. Uderza z nich melancholijny nastrój, który spotęgowany jest czarnobiałymi odbitkami. To, w połączeniu z „wycięciem” miejsca, syntetyzuje jeszcze bardziej Olszewskiego 11. Fotografie z tego cyklu można podzielić na dwa rodzaje: te wykonane wewnątrz domu oraz zdjęć ogrodu i dzikiej natury otaczającej posiadłość. W domu dominują ujęcia roślinności: zerwane liście w szklanych pojemnikach na parapecie, kwiaty w doniczkach, na które pada światło zza okna, liście próbujące dosięgnąć sufitu. Obok dużej ilości roślinności wewnątrz można zauważyć sporo śladów ludzkiej obecności: krzesło, na którym wydaje się, że ktoś chwilę temu zasiadał, zerwane kwiaty włożone do wazonu i postawione na parapecie, popielnica, w której ktoś przed chwilą zgasił papierosa. To co łączy wnętrze ze światem zewnętrznym to fotografie okien, wykonane z perspektywy domu, prezentujące fragmenty przestrzeni za oknem. Ogród z kolei, w jednej części zdjęć sprawia wrażenie skrawka dzikiej natury. Fotografie z cyklu Olszewskiego 11 przywołują na myśl prace Josefa Sudka i podobne są do cykli zdjęć tego autora pt. Zaczarowany ogród, Z okna mojej pracowni, a także do jego martwych natur. Atelier i ogród, w którym Sudek bywał codzienne stały się jego obiektem zainteresowań do tego stopnia, iż fotografował je przez kilkanaście lat o każdej porze roku, o różnych porach dnia i nocy. Tym, co ważne w całorocznych obserwacjach fotografa jest światło. Sudek z niebywałą umiejętnością korzystał z każdego źródła światła. Zapewne była to jedna z ważniejszych rzeczy, która mogła zainspirować Zawadzkiego. Pomimo, że Zawadzki realizował Olszewskiego 11 przez trzydzieści lat to zdjęcia prezentują niezwykłą konsekwencję stylu i sposobu fotografowania na przestrzeni tego czasu. Żadna z fotografii nie wyróżnia się z cyklu a zebrane razem, prezentują spójny obraz domu i ogrodu. Dowodzi to pełnej świadomości charakteru fotografii i wyboru stylu przez Zawadzkiego, tym bardziej, że pierwsze zdjęcia z cyklu pochodzą z 1975 roku, kiedy rozpoczynał on swoją poważną przygodę z fotografią.

W latach 1997 – 2003 Zawadzki zrealizował projekt pt. Moja Ameryka. Na cykl składa się kilkadziesiąt czarnobiałych fotografii. Tytuł wywołał swoisty dylemat. Autor wskazywał zdecydowanie na własną podróż w nieznane – przeprowadzkę z Wrocławia do Jeleniej Góry.
Zawadzki pisał: “Moja Ameryka nie ma nic wspólnego ze Stanami Zjednoczonymi, ale z Krzysztofem Kolumbem, który płynął w nieznane do Indii. Zdarzyło się tak, że w jakimś momencie życia znalazłem się w drodze do Jeleniej Góry, gdzie chciałem zamieszkać, a która z kolei była swoistą „terra incognito” dla mnie, nieznaną przyszłością. Z tego skojarzenia w ciągu sześciu lat powstał zestaw 60 fotografii o takim tytule. Nie urodziłem się w zespole tworzącym fotografię elementarną. Mój rodowód fotograficzny datuje się znacznie wcześniej i moje fotografie od lat to osobiste spojrzenie na rzeczywistość z jej klimatem, atmosferą, światłem i moimi emocjami”[4]
Wszystkie fotografie mają wspólny mianownik w postaci lokalizacji – znajdują się w Jeleniej Górze lub Wałbrzychu. Wybór nie jest przypadkowy – były to miejsca codziennie mijane przez autora. Jelenia Góra to miasto, w którym mieszkał, Wałbrzych zaś był miastem przejazdowym w jego podróżach do Wrocławia. Zawadzki, co było jego charakterystyczną cechą fotografował swoje najbliższe otoczenie. W zdjęciach wykonanych w Wałbrzychu dominuje jedna rzecz – większość z nich wykonana jest z pozycji torów kolejowych. Spowodowane jest to sposobem widzenia budynków z pociągu, dlatego też Zawadzki chcąc zachować perspektywę przyjął torowisko jako punkt fotografowania i wykonał pieszo, w asyście pracowników Ochrony Kolei pieszą podróż z Wałbrzycha do Jeleniej Góry. Spowodowało to, podobnie jak u brytyjskiego fotografa Johna Daviesa[5], podwyższony punktu widzenia. W kontekście czasu istotą jest fakt, że w końcu lat dziewięćdziesiątych następowało zamieranie wielu zakładów i fabryk, w efekcie czego budynki pustoszały, zostawał pozostawione samym sobie, co nieuchronnie prowadziło do ich kompletnego rozpadu. Fotografie są więc dokumentem, świadectwem ich istnienia. Zawadzki wykonując projekt miał świadomość, że rozpadające się budynki któregoś dnia mogą zniknąć, a na ich miejscu mogą pojawić się nowe. To była kolejna z pobudek dla których Zawadzki podjął się realizacji tego projektu – dowodem są jego słowa:
„Obserwując otaczający mnie krajobraz miejski w Jeleniej Górze, w której znalazłem się niemal przypadkiem 13 lat wcześniej i zamieszkałem na stałe, jak również destrukcję przemysłowego pejzażu Wałbrzycha, (…) zacząłem z czasem rejestrować te elementy, mając świadomość ich unikalności w sytuacji bezpowrotnego zanikania. Wiązało się to, w moim przekonaniu ze świadomością zmiany epoki – wchodzenia w XXI wiek. I tak było w przypadku Wałbrzycha, gdzie dotychczasowy krajobraz industrialny zmienił się i zmienia nadal dość szybko w specyficzną „pustynię” cywilizacyjną, która w naturalny sposób wypełni się nową postacią ludzkiej aktywności”[6].
Z jednej strony dla Zawadzkiego fotografie mają charakter świadectwa istniejącej w konkretnym czasie rzeczywistości, a więc charakter czysto dokumentalny. Z drugiej strony posiadają one pewien element świadczący także o czymś innym. “Ostatnia moja wystawa Moja Ameryka jest pokazem dokumentalnym. Nazywam ją precyzyjnie paradokumentalną, gdyż nie jest to do końca dokument, chociaż jest dokumentem. (…) Kiedy widzę potencjalną fotografię, a potem ją „zdejmuję” odczuwam pewien „oddech” doznania mistycznego. Fotograf, według mojej prywatnej teorii, składa się z dwóch osobowości, a) z tej, która czuje i widzi, b) z tej, która rejestruje”[7]. Mistycyzm, na który Zawadzki zwraca uwagę dotyczy jego osobistego związku z miejscami, które fotografuje. Tym co detrminuje powstanie fotografii są emocje. Są one związane z obserwowanym przez niego krajobrazem. Na myśl przychodzi postać Minora White’a, który fotografię traktował jako drogę do samorealizacji duchowej – fotografia była dla niego ośrodkiem do odkrywania samego siebie. Moja Ameryka jest dla fotografa podróżą, odkrywaniem nieznanego. Nieznanego miejsca a może nieznanej siły fotografii, która prowadzi go jak przywołanego przez niego Kolumba. To nie miejsca same w sobie jak np. Jelenia Góra czy Wałbrzych są tak bardzo istotne dla fotografa, ale określony klimat tych miejsc i codzienny kontakt z nimi.
Wierność i wytrwałość w fotografowaniu była bardzo istotna w twórczości Zawadzkiego. Mimo, iż uczestniczył w różnych nurtach – fotomedializmie i fotografii elementarnej, które na pewno w jakiś sposób wpłynęły na niego jako fotografa, to jednak nie one były głównym wyznacznikiem stylu, który prezentował przez ponad czterdzieści lat. Najważniejsza w tym wszystkim była droga fotograficzna, którą podążał. Miał siłę, odwagę, pewność siebie, by z dala od głównego centrum fotografii być niezależnym, być sobą, iść swoją drogą.

Fotografię Ewy Andrzejewskiej chciałbym traktować jako jedne, wspólne widzenie o wypracowanym i określonym stylu.
Myślę, że największą siłą jej fotografii, dzielonej takimi tematami jak pejzaże miejskie, podmiejskie, góry, drzewa, rośliny, jest szczególny fenomen kompletności. Taki wyróżnik wyjątkowości i oryginalności, który powoduje odbieranie tej Fotografii jako wielkiej Sztuki. A nie jest to dane każdemu – tylko tym wyjątkowym unikalnym i niepowtarzalnym. Nie ma sensu wobec takich komplementów dzielić tej twórczości na etapy czy okresy. Można co prawda znaleźć jakieś fotografie czarno-białe, można rozróżnić powiększenia od kopii kontaktowych, ale to wszystko na nic, bo zetknięcie z małymi, sepiowanymi odbitkami daje nam taki ładunek emocjonalny mimo prostoty ujęcia, że cała reszta, całe te ludzkie rozróżnianie i klasyfikowanie nie są ważne.
Wszystkie fotografie są pochodną czasu i przestrzeni. I chemii fotograficznej oczywiście też. Są bardzo prywatne, będąc światami autorki, ale też uniwersalne i posadowione poza czasem i przeznaczeniem. Są ponadczasowe, bo autorka nasyciła je tak bardzo sobą, że straciły swój poprzedni kontekst. Stworzyła dzieło będące ekspresją osobistego porządku rzutowanego przez nią na świat zewnętrzny.
Z pewnością można interpretować tą twórczość jako wyznacznik postawy romantycznej, lirycznej, możne nawet przez pryzmat jakiejś duchowości słowiańskiej, jeśli by spojrzeć na aspekt ponad narodowy. Trzeba analizować funkcję światła w jej obrazach, wykorzystanie rzemiosła i techniki fotograficznej. Ale bardzo wyraźnie widać, że indywidualne podejście, subiektywizm w fotografii potrafi zrodzić coś tak szczególnego. Mówiła o tym: „Fotografuję wyłącznie to, co zatrzyma mój wzrok i zwyczajnie mi się podoba. Nie ma w tym żadnej filozofii. Najważniejszy jest środek, nie patrzę na boki”[8]. I zaraz po tym „Tak naprawdę to są moje pamiątkowe zdjęcia ze spacerów… Nie szukam niczego nowego. Nie czuję potrzeby odkrywania czegokolwiek. Czuję jednak potrzebę fotografowania”[9].
Inny poeta fotografii – Josef Sudek podobnie wyjaśniał swoją twórczość: „Dla mnie jest to kwestia widzenia, jak wtedy, kiedy coś mi się przytrafia, albo kiedy na coś napotykam i nagle widzę, że to do mnie przemawia. Nie mam jednak pojęcia, dlaczego. Mówię sobie – to jest to”[10]. Widać w tych wypowiedziach zbieżne podejście do uprawianej twórczości i aktu fotografowania. Można by wręcz pomyśleć, że to taka twórczość robiona niemal od niechcenia. Swoimi podejściem fotografowania w taki sposób udowodniła, że żeby być prawdziwym i wielkim artystą trzeba dokonywać odpowiednich wyborów, i że nie najważniejszy jest obiekt sfotografowany, ale specyficzna metoda rejestrowania widzialności, by wytworzyć to, co „fotograficzne”.

Dla mnie osobiście Ewa Andrzejewska szczególnie pięknie fotografowała drzewa. Zajmują one istotny motyw w jej twórczości. Myślę, że były dla niej żywymi istotami, które rosną i umierają jak my. Na swoim blogu napisała, że bliskie są jej szeroko pojęte postawy ekologiczne więc jestem przekonany, że w jakiś sposób identyfikowała się z nimi. Twórczość Andrzejewskiej nie ma szczególnego, programowego charakteru. Nie poddaje się szczegółowej interpretacji, bo przynależy bardziej do świata poetyki niż fotografii. Każdy, kto raz widział jej fotografię, rozpozna kolejne od razu. Tak jak w muzyce słysząc szczególnego wykonawcę lub patrząc na dzieło sztuki z wyraźnym „charakterem autora”, tak rzut oka na jakąkolwiek odbitkę prowadzi do rozpoznania „ręki” Ewy Andrzejewskiej.
Z pewnością dwoma elementami technicznymi wpływającymi na styl Andrzejewskiej jest fakt korzystania z niedoskonałego obiektywu, który przez swoją miękkość obrazowania, brak powłok antyodblaskowych dawał takie, a nie inne obrazy. Ewa poddawała się światłu pojawiającemu się na negatywie. Często fotografowie wypracowują specjalne metody rozszerzenia skali szarości, by zapisać jak najwięcej szczegółów. Ona mając stary, przedwojenny obiektyw, który „zalewał” światłem sąsiednie halogenki srebra siłą, a raczej brakiem powłok, często reprezentowała je przez duże, jasne płaszczyzny, „wylewające” się znad dachów, koron i gałęzi drzew, znad szczytów gór i linii łąk, tworząc świetlne akordy w melancholijnej, ciemno brązowej zarejestrowanej rzeczywistości. A może ta rzeczywistość nie była opisem tylko wrażliwą interpretacją świata? Andrzejewska każe nam myśleć o istocie światła, o granicy widoczności, o relacji między nim a pejzażem. Eduard Pontremoli napisał, co wydaje mi się tu być bardzo na miejscu – „Widzę to, co nienamacalne, jako pewien region wszechświata, który jest tak samo rzeczywisty jak każdy inny, tyle że de facto dla mnie niedostępny”.[11]
Może rację mają ci, którzy twierdzą, że przedmiotem fotografii, jeśli ma być wielką sztuką, powinno być coś więcej niż to, co możemy zobaczyć. I że może główne zadanie polega wobec tego na wydobywaniu światów wewnętrznych, obrazów będących pośrednikami pomiędzy sensem i objawianiem się świata a obserwującym go i przeżywającym podmiotem. Fotografia Ewy Andrzejewskiej jest bardzo poetycka, w części oniryczna, gęsta od emocji. Nastraja zadumą, wprowadza w stan melancholii, skłania do marzeń i wyobrażeń. Francois Soulange pisze, że „Któż jeszcze może wierzyć w to, iż zdjęcie stanowi dowód? Jest ono śladem i dlatego ma charakter poetycki. Fotograf jest tym, który powinien pozostawiać, czy lepiej: tworzyć, ślady swego przejścia, ślady spotkania ze zjawiskami. To dlatego jest artystą”[12]. Andrzejewska miała zdolność widzenia i wyobrażania sobie późniejszej fotografii, która pozwalała na przemianę fotografowanego świata w coś, co otwiera w widzach świat subiektywnych doświadczeń i uczuć, właśnie przez to, że wygląd tego, co znajdowało się przed obiektywem, na odbitce fotograficznej pozbawiony został dosłownego znaczenia przedstawionego obrazu. Świat zjawisk przekształcała w fotograficzne formy, które stanowią ekwiwalenty przeżyć, uczuć i wyobraźni autorki, jednocześnie splatając się w procesie twórczym opartym na doświadczaniu świata i jego późniejszego wyglądu na fotografii przez autorkę i patrzącego widza.
W przeważającej części technika wykonywania zdjęć metodą kopiowania stykowego – dającego niewielkie, sepiowane następnie odbitki, wydaje się zwrotem do prostoty i archaiczności XIX wieku. Zawsze podkreślała swoje wielkie przywiązanie do fotografii klasycznej. Miałą wielką radość używając materiałów srebrowych – naświetlając negatywy, wywołując klisze, wykonując odbitki, potem je sepiując, susząc i oprawiając. Napisała, że: „Moja fascynacja fotografią zaczęła się od czasów, kiedy nie było komputerów, fotografii cyfrowej. Fascynacja fotografowaniem, wywoływaniem negatywu, wywoływanie, kopiowaniem odbitek w ciemni. Fotografię cyfrową szanuję i cenię. Niemniej jednak zostałam przy fotografii klasycznej, bo lubię ten rodzaj pracy i jakość obrazu, która wiąże się z negatywem, papierem fotograficznym, obrazem srebrowym, który moim zdaniem jest czymś więcej niż obrazy fotograficzne powstałe za pomocą drukarek i tuszu”[13].
Z cytowanych wcześniej słów autorki o jej sposobie fotografowania wyłania się ważność obecności fotografa, poza tym związanym z założonym widzeniem czy nawet objawieniem się rzeczywistości. Prywatny Wszechświat Andrzejewskiej, wyodrębniony z przestrzeni i czasu, miejsca i kontekstu zostaje dany jak świat postrzegany. Mamy możliwość patrzeć tak, jak widziała kamera autorki – obserwować widzenie światła, czasu, przestrzeni i skonfrontować to z naszym własnym doświadczeniem, wrażliwością i wyobraźnią.
Andrzejewska nazywała swoją fotografię – pamiątkową. Myślę, że to była jej bardzo osobista interpretacja. Ze swoim ukochanym Wojtkiem Zawadzkim odwiedzała te same miejsca, znali i obserwowali je wspólnie. Mogę sądzić, że szła często z nim razem zapisując po drodze, widoki razem zobaczone, wspomnienia – ich wspólne ślady i fascynacje.
Siłą fotografii jest przywołanie minionych chwil, energii zapoczątkowanej wówczas i przeniesionej w przyszłość – w dzień dzisiejszy. Dla Andrzejewskiej fotografia była sprawą bardzo osobistą, świadkiem wielu jej przyjaźni i miłości.

Koleje życia Ewy Andrzejewskiej i Wojciecha Zawadzkiego spowodowały osadzenie ich prywatnych życiowych okrętów w Jeleniej Górze. Daleki ląd z jego miastem stał się dla nich mityczną Ameryką, Ziemią Obiecaną. Nieznane stało się bliskie i oswojone. Po burty wypełnione fotografią. A ich dwie gwiazdy jaśnieją na sztandarze tej Fotograficznej Ameryki.

---

[1] Jurecki Krzysztof, Wojciech Zawadzki. Fotografia – „niesłychanie męcząca radość”, [w:] K.
Jurecki, Poszukiwanie sensu fotografii. Rozmowy o sztuce, Toruń, 2008, s. 164.

[2] Olek Jerzy, Moja droga do bezwymiaru, Wrocław, 2001, s. 35.
[3] Zawadzki Wojciech, Jestem fotografem, którzy przy okazji chodzi po górach, [w:]
„Karkonosze” 2004, nr 1, s. 20.

[4] Zawadzki Wojciech, Kilka refleksji…, [w:] „Kwartalnik Fotografia”, nr 38, Września, 2012, s. 118-120.
[5] Uczestnik wystawy New Topographics z 1975 r. Znany również jest z industrialnych pejzaży Sheffield.
[6] Zawadzki Wojciech, Moja Ameryka, [w:] Moja Ameryka. Fotografia. Wojciech Zawadzki, Jelenia Góra, 2003, s. 33.
[7] Jurecki Krzysztof, Wojciech Zawadzki. Fotografia – „niesłychanie męcząca radość”, s. 164.
[8] Jaśko Jacek, Zawsze chciałam robić zdjęcia, Ewa Andrzejewska Fotografia, wyd. BWA Jelenia Góra, 2007, str. 8.
[9] tamże
[10] Andel Jaroslav, Josef Sudek o sobie, Praha, 2001, str. 118.
[11] Pontremoli Eduard, Nadmiar widzialnego, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2006, str. 170.
[12] Soulages Francis, Estetyka fotografii. Strata i zysk, Wyd. Universitas, Kraków 2007, str. 7.
[13] http://ewaandrzejewska.blogspot.com/ dostęp 18.07. 2018 r.

8. Opolski Festiwal Fotografii „Wolność widzenia”

28.09. – 28.10. 2018 r.

Otwarcie festiwalu 28.09 godz. 18.00 Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu.

Główne prezentacje festiwalowe oraz spotkanie i pokaz filmów„Kilka opowieści o człowieku” oraz „Wdech-Wydech”  Bogdana Dziworskiego 29.09 godz.17.00 Muzeum Śląska Opolskiego.

W tym roku można będzie zobaczyć 17 wystaw, wziąć udział w 9 spotkaniach połączonych z promocją wydawnictw o fotografii oraz 3 warsztatach na których można zdobyć podstawową wiedzę z zakresu fotografii.

Kuratorzy festiwalu: Sławoj Dubiel, Michał Grocholski, Sławomir Mielnik, Marek Szyryk

Głównym organizatorem festiwalu jest Fundacja 2.8 a projekt jest współfinansowany przez Miasto Opole.

szczegóły na stronie offoto.pl

Opolski Festiwal Fotografii od samego początku opiera swoją wizualną propozycję na szeroko pojętej fotografii dokumentalnej, której elementarnym zadaniem jest skupienie się na tym, co „tu i teraz”. Zapis miejsca, czasu, wizerunków ludzi, społeczeństw, przedmiotów – całej otaczającej nas rzeczywistości, dokonuje się po to, by odzwierciedlić to wszystko na fotografiach w konkretnej chwili historii.

W tej edycji festiwalu głównym punktem jest prezentacja pt. f 5,6 Bogdana Dziworskiego – wybitnego operatora filmowego, ale również fotografa, który w ujęciach najprostszego życia zwykłych ludzi przekazuje nam ogromny ładunek emocjonalny. Praca, zabawa, normalne egzystowanie stają się dla fotografa – dokumentalisty wyjątkowymi mikroświatami ze swoją własną poezją czy anegdotą. Fotografie Dziworskiego, które obejrzymy stały się kanonem polskiej fotografii.

Równie ważną prezentacją jest wystawa pary fotografów – Ewy Andrzejewskiej i Wojciecha Zawadzkiego, którzy niedawno od nas odeszli. Wybitni przedstawiciele fotografii polskiej, twórcy „jeleniogórskiej szkoły fotografii”, na marginesie głównego nurtu życia fotograficznego stworzyli swój ważny wkład w dokonania tego medium.

Moja Ameryka Zawadzkiego, zestaw na miarę dokonań Walkera Evansa czy Eugene Atgeta, jest wybitnym, spójnym, dokumentalnym spojrzeniem na świat. Zrealizowany był w Jeleniej Górze, ale każdy z widzów może odnaleźć swoją Ameryką tam, gdzie aktualnie jest. Metaforyczny tytuł skrywa chłodną, fotograficzną rejestrację stanu architektury. Fotografie domów, ulic, pofabrycznych budynków kryją opowieści o przemijaniu, meandrach kosmopolitycznej historii, ale również o człowieku ukrytym w tych murach i o jego przemijaniu.

Zestaw Ewy Andrzejewskiej, również dotyka najbliższego otoczenia, ale jest nacechowany poezją i nostalgią. Małe fotografie, będące odbitkami kontaktowymi (negatyw położony na papierze fotograficznym) emanują niezwykłą aurą. Są osobiste, poetyckie i melancholijne. W części nawet mistyczne. Zauroczona światłem, a także tym wszystkim co przemija, w małych, sepiowanych fotografiach pokazuje proste prawdy o świecie, gdzie swoje miejsce może znaleźć Tajemnica.

Te dwie prezentacje to fotografia w swojej najczystszej postaci.

Nie mogę przebrnąć przez chaos to zestaw Adamskiego, który jest skromną, osobistą wersją tybetańskiej księgi umarłych. Fotografowanie pozwala autorowi z dystansem wejść w czas odchodzenia i umierania najbliższych, ale także znaleźć drogę powrotną do swojego świata.

Autor oswaja trudny dla siebie świat za pomocą fotografii, a zdjęcia te stają się czułym łącznikiem twórcy z rodziną. Wyrażają, mówią, łączą, leczą.

Szukanie swojego miejsca, samotności, zapominanie o cywilizacji to wizualny esej Agaty Grzybowskiej 9 bram, z powrotem ani jednej. Fotografowani i wysłuchani przez autorkę bohaterowie jej opowieści, którzy znaleźli swoją wolność, prostotę naturalnego życia, przez swoją romantyczną ucieczkę i poszukiwanie tej ich Arkadii, wpadli w pułapkę, z której nie mają już powrotu. Ten nieznany dla nas świat, poprzez portrety, pejzaże i słowa bohaterów udało się pokazać autorce.

Konstancja Nowina Konopka również z uwagą śledzi światy znajdujące się na antypodach dostatniego społeczeństwa. Młodzi bohaterowie z jej fotografii przedstawieni w zestawie pt. 1001 złych uczynków również muszą coś stracić w zamian za życiową przestrzeń i osobistą wolność. Opowieść o pięciu chłopcach z Biskupic, dawnej robotniczo – górniczej dzielnicy Zabrza staje się na tych fotografiach metaforą beztroskiego dorastania w świecie nieskrępowanym wyobraźnią.

Pejzaż wewnętrzny Tomasza Michałowskiego to fotografowany krajobraz, który staje się mistyczną formę, wzbogacającą widzenie i myślenie autora odkrywającego jakiś nowy świat, do którego pragnie dojść, ale wcześniej musi wycofać się ze starego. Stosuje on skomplikowane sposoby użycia długich czasów otwarcia migawki, pozwalające na uzyskanie różnego rodzaju efektów. Zaburza tym relacje czasowe, sugerując wykroczenie poza ramy dostępnych nam form percepcji, by zwrócić się w stronę refleksji i zadumy nad miejscem człowieka w otaczającym świecie.

Ważną dla opolan prezentacją będzie wystawa Odkrywanie świata Fryderyka Kremsera. Autor związany z Opolem przez lata dokumentował dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego. Archiwum Kremsera w głównej części zniszczone przez powódź w 1997 roku jest ważną dla regionu spuścizną tego fotografa – dokumentalnie i artystycznie. Twarze, postaci, krajobrazy, życie codzienne i te świąteczne wypełniają kadry niestrudzonego poszukiwacza wiedzy i zrozumienia miejsca, w którym przyszło mu żyć.

Marek Synowiecki zaprezentuje Obloty. Zestaw prezentuje fotograficzne inspiracje autora wykonywane podczas podróży. Fotografie wykonane tradycyjną metodą w ciemni, czasem poddane chemicznym zabiegom zmieniającym charakter zdjęcia, mówią trochę o świecie dzisiejszym, ale i odnoszą się do czasu minionego. Zachwyt nad formalną stroną świata towarzyszy spokojnej uwadze tego, co dzieje się na ulicach. Odbitki wykonane w technice lithu poetycko zmieniają odbiór zarejestrowanych krajobrazów, budynków, ulic.

Zwycięzcą tegorocznej edycji konkursu Pokaż się został Jakub Wawrzak. Pseudologia Fantstica zabierze nas w świat mitów. Inscenizowane fotografie o rodowodzie dokumentalnym za pomocą wyrafinowanego, sztucznego oświetlenia dają wyraz fantazji autora odwołującego się do sfery wymyślonych historii, nowych mitów w otoczeniu na poły magicznym.

Tradycyjnie festiwalowi towarzyszyć będą wystawy przyjaciół: Wydziału Sztuki UO, Szkoły Filmowej z Łodzi, Opolskiego Towarzystwa Fotograficznego, Fotoklubu Opole, Romana Barana.

Marek Szyryk

Odkrywanie świata Fryderyka Kremsera

By człowiek wiedział, na co patrzy, i rozumiał gdzie żyje…

W 2018 roku w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu realizowany jest projekt pn. Odkrywanie świata Fryderyka Kremsera. Celem projektu jest organizacja wystawy artystycznych fotografii Fryderyka Kremsera, wybitnego, polskiego artysty fotografa, krajoznawcy, regionalisty, poety, dziennikarza, ur. w 1930 r. w Bytomiu, zm. w 1995 r. w Opolu, członka Związku Polskich Artystów Fotografików, prezesa opolskiej delegatury Związku Polskich Artystów Fotografików, prezesa Opolskiego Towarzystwa Fotograficznego; wieloletniego przewodniczącego Komisji Fotografii Krajoznawczej Zarządu Głównego PTTK, założyciela stowarzyszenia Konserwatorium im. Josepha von Eichendorfa, współtwórcy polskiej szkoły fotografii krajoznawczej, animatora życia kulturalnego. 

Wybrane tematycznie, z bogatej twórczości autora, fotografie stanowią autorski cykl pt. Odkrywanie świata Fryderyka Kremsera, z dopiskiem: by człowiek wiedział, na co patrzy i rozumiał, gdzie żyje. Wystawa ma  charakter etnograficzny, poświęcona jest szeroko pojętej kulturze ludowej – materialnej i niematerialnej oraz dziedzictwu krajobrazowemu Śląska Opolskiego. Na wystawie prezentowane są portrety (typy ludzkie), zdjęcia przedstawiające ludzką pracę, zwyczaje, obrzędy, krajobrazy. Łącznie prezentowanych jest 100 fotografii, o wysokim poziomie artystycznym. Tym samym wystawa, obok charakteru etnograficznego, posiada walory wystawy sztuki, tj. rozpowszechnia i promuje sztukę fotograficzną oraz jej twórcę.              

  Integralną częścią wystawy jest emisja filmu dokumentalnego, „Mój śląski węzeł”, w reż. Leszka Barona (44 min., prod. 1995 r.) poświęconego Fryderykowi Kremserowi. Treść filmu nawiązuje do tematu wystawy i tematów imprez towarzyszących. Dzięki archiwalnym nagraniom, zawartym w filmie, sam autor fotografii (F. Kremser) opowiada o swojej twórczości, a nade wszystko o własnym postrzeganiu świata, świadomości i poczuciu tożsamości. Twórczość fotograficzna Kremsera – fotografie wystawowe oraz treść filmu stają się podstawą do szerszego spojrzenia na złożoną historię Śląska, a tym samym na śląskie dziedzictwo kulturowe – materialne i niematerialne oraz poczucie tożsamości i świadomości kulturowej jego mieszkańców. 

Kontynuację wątków poruszanych na wystawie mają na celu działania towarzyszące o charakterze dydaktycznym oraz promującym dziedzictwo kulturowe regionu – spotkanie i rozmowa podczas wernisażu, po premierowej emisji filmu, z udziałem moderatora – historyka, eksperta tematu oraz zaproszonych gości, a także zaplanowane cyklicznie (w późniejszym terminie) spotkania autorskie z tworzącymi współcześnie śląskimi fotografami pod analogicznym tytułem: Odkrywanie świata. Zaplanowano również organizację bezpłatnych warsztatów fotograficznych, zajęć o charakterze edukacyjnym, zmierzających do rozbudzenia świadomości kulturowej u młodych adeptów sztuki fotograficznej na Śląsku.

Efektem projektu, który należy wyraźnie zaznaczyć, jest także zabezpieczenie i archiwizacja części zagrożonego dorobku wybitnego opolskiego fotografa Fryderyka Kremsera, zniszczonego w dużej mierze w czasie powodzi w 1997, stanowiącego podstawę wystawy, a będącego cennym dziedzictwem kulturowym regionu. Pierwszy etap prac objął swym zasięgiem rozpoznanie stanu zachowanych po Kremserze materiałów fotograficznych oraz ich wybór. Digitalizacja materiałów wybranych na wystawę pozwoliła na osiągnięcie istotnych celów: archiwizację części zagrożonych obiektów oraz udostępnienie użytkownikom w postaci organizowanej w muzeum wystawy, publikacji w katalogu oraz internecie, na stworzonej w tym celu stronie wystawy pod adresem http://www.fryderykkremser.pl.
Efektem rzeczowym projektu jest 128 stronicowy  katalog wystawy, zawierający teksty informacyjne o realizowanym projekcie, artykuły poświęcone Fryderykowi Kremserowi i jego twórczości oraz reprodukcję 100 wystawowych fotografii z opisem.

Wystawa Odkrywanie świata Fryderyka Kremsera prezentowana jest w Muzeum Wsi Opolskiej, na piętrze osiemnastowiecznego spichlerza folwarcznego z Grudyni Małej, na powierzchni 180 m kw., w terminie od 14 września do 31 października 2018 r. Projekt dofinansowany jest ze środków  Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz z budżetu Województwa Opolskiego.

Magdalena Górniak-Bardzik

kurator wystawy

Wystawa

Odkrywanie świata Fryderyka Kremsera

…by człowiek wiedział, na co patrzy, i rozumiał, gdzie żyje…

14.09.2018 – 31.10.2018

Wernisaż: 

14 września 2018 r., godz. 17.00

Wernisaż połączony z emisją filmu pt. „Mój śląski węzeł”, w reż. Leszka Barona. 

Film poświęcony Fryderykowi Kremserowi

Wydarzenia towarzyszące

Spotkania autorskie z fotografikami:

• Spotkanie ze Sławomirem Mielnikiem, 21 września 2018 r. , godz. 17.00
• Spotkanie z Tomaszem Liboską, 5 października 2018 r., godz. 17.00
• Spotkanie z e Sławojem Dubielem, 26 października 2018 r., godz. 17.00

Warsztaty fotograficzne:

• 6 października 2018 r., godz. 10.00

Miejsce:

Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, ul. Wrocławska 174, 45-835 Opole

Szczegóły na:

http://www.fryderykkremser.pl

http://www.muzeumwsiopolskiej.pl

Autor scenariusza, kurator wystawy: Magdalena Górniak-Bardzik

Wybór materiału do wystawy: Sławoj Dubiel, Sławomir Mielnik ,Waldemar Kremser, Magdalena Górniak-Bardzik 

Opracowanie fotografii wystawowych, przygotowanie do druku: Sławoj Dubiel, Sławomir Mielnik, Waldemar Kremser,

Projekt i aranżacja wystawy: Marek Krajewski 

Treiler wystawy: Sławomir Mielnik 

Strona internetowa wystawy: www.fryderykkremser.pl  

Organizator:

Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu

ul. Wrocławska 174

Partner:

Fundacja 2.8

Projekt dofinansowany jest ze środków  Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz z budżetu Województwa Opolskiego.

Roman Hlawacz – Odra – temat rzeka

Odra to jedna z głównych rzek Europy. Druga rzeka Polski. Jest najdłuższą śródlądową drogą wodną w Polsce. Odra była i jest inspiracją dla wielu twórców. Opolski artysta fotografik Roman Hlawacz także uległ jej urokowi. Od wielu lat utrwalał na kliszy Odrę na całej jej długości. Dzięki temu powstała swoista kronika rzeki, która jest piękną opowieścią o jej walorach przyrodniczych, o ludziach pracujących na rzece, o zabytkach techniki i nowych rozwiązaniach, o miastach i miasteczkach nadodrzańskich.  

Urszula Zajączkowska

dyrektor Muzeum Śląska Opolskiego